JIA bolmagy çaganyň depressiýa we aladalanmak howpuny ýokarlandyryp biler.Ine, olara nähili kömek etmeli.
Ulalmak ýeterlik kyn bolup biler, ýöne kämillik ýaşyna ýetmedik idiopatiki artrit (JIA) ýaly şertleri goşsaňyz, çagalygy we ýetginjekligi hasam kynlaşdyryp biler.Bilelikdäki agyry çaganyň gündelik durmuşyna päsgel berip biler, bu diňe bir fiziki kynçylyklara däl, eýsem depressiýa ýa-da alada ýaly emosional kynçylyklara hem sebäp bolup biler.Hünärmenler bilen JIA-nyň çaganyň akyl saglygyna täsir etmeginiň dürli usullary we çaganyňyzyň nädip ösmegine we ösmegine kömek edip boljakdygy barada söhbet etdik.
Los Anjelesdäki çagalar hassahanasynyň çaga revmatology MD Diane Braun, depressiýa we alada ýaly psihiatrik näsazlyklar JIA bolan çagalarda has ýygy duş gelýär diýýär."COVID-den öň iň gowy çaklama, artritli çagalaryň 10-25 göteriminde depressiýa ýa-da aladalanma alamatlary bolar" -diýdi."Meniň pikirimçe, ol indi uzyn."Şonuň üçin depressiýanyň we aladanyň alamatlaryny we çaganyň emosional abadançylygyny nädip goldamalydygyny bilmek aýratyn möhümdir.
Florida ştatynyň Sankt-Peterburg şäherindäki Jon Hopkins çagalar hassahanasynyň dowamly agyry klinikasynyň çaga psihology doktor Will Fri JIA-nyň akyl saglygyna köp tarapdan täsir edýändigini aýtdy."Esasy zat, JIA bilen baglanyşykly agyrydyr" -diýdi."Bogunlara fiziki täsir çagalaryň az işlemegine we bir zatlar edip bilmeýändiklerinden lapykeç bolmagyna sebäp bolup biler".dowamly agyry bolan adamlar.Doktor Braun: "Agyry artritli çagalarda depressiýanyň iň güýçli çaklamasydy" -diýdi.
Dowamly kesel bilen ýaşamak bilen baglanyşykly öňünden aýdylmazlyk çagalar we ýetginjekler üçin agyr ýük bolup biler."Olaryň haýsy alamatlara eýe boljakdygy we durmuşynyň nähili boljakdygy baradaky näbellilik çagalary depressiýa ýa-da umytsyzlyga sezewar edip biler" -diýdi.JIA-nyň özi bu duýgulara sebäp bolýan gaty öňünden aýdyp bolmaýar.“Näsaglaryň gowy günleri we erbet günleri bar we möhüm synag ýa-da Disneýlende syýahat etmek üçin iň gowusyny görjekdiklerine ynam ýok, sebäbi artritleri köpelip biler - bu aladanyň bir bölegi.möhüm sebäpler "-diýdi.
Hroniki kesel, islendik adamy üzňe duýup biler, Fraýyň pikiriçe, çagalar we ýetginjekler üçin durmuşynyň bir döwründe tebigy taýdan deňleşmek we deň-duşlary bilen ylalaşmak islänlerinde bu kyn bolup biler.JIA meselesi şikeslere kemsidiji goşup biler.Doktor Braun: "Maşgala bilen düşelge gurmak ýa-da dostlaryňyz bilen futbol oýnamak bolsun, maşk edip bilmezlik lapykeç bolup biler" -diýdi."Everyoneetginjeklikde diňe başgalar ýaly bolmak isleýän wagtyňyz derman içmek başga bir kynçylyk bolup biler"..
Bu jemgyýetçilik göreşini hasam kynlaşdyrýan zat, köp adamyň JIA bilen ýaşamagyň nämedigine düşünmeýän gynandyryjy hakykat.“Conditionagdaýyňyz beýleki adamlar üçin köplenç duýulmasa we gitmese, has kyn bolýar - dostlaryňyzyň gol çekjek aktýorlary ýok bolsa we bejerilen agyry ýaly gowulaşmasa.Duýgudaşlyk we goldaw alyň.deň-duşlaryňyza we maşgalaňyza düşünmek has kyn "-diýdi.Mysal üçin, mugallym PE synpynda okuwçynyň çäklendirmelerine düşünip bilmez ýa-da artrit sebäpli barmak agyrsa, synagy tamamlamakda kynçylyk çekip biler.
Bu faktorlaryň hemmesi göz öňünde tutulanda, JIA bolan çagalaryň depressiýa ýa-da alada ýaly emosional kynçylyklary başdan geçirmegi geň däldir.Childöne çagaňyzyň aýratyn kynçylyklary başdan geçirýändigini we goşmaça goldawa mätäçdigini nädip bilýärsiňiz?Fry: "Gaharlanma, ret edilmäge duýgurlyk gözläň, çagalar indi dostlary bilen wagt geçirmäge ýa-da öňküsi ýaly etjek bolmaýarlar" -diýdi.Umytsyzlyk, dowamly gynanç duýgusy we elbetde çaganyň derrew goldawyna mätäçdigini görkezýän islendik pikir ýa-da öz-özüne zyýan berýän alamatlar.
Depressiýa we aladalar çagalarda we ýetginjeklerde aňsatlyk bilen duýulmaýan fiziki alamatlar hökmünde hem ýüze çykyp biler.Doktor Braun: "Kellagyry, ýürek bulanma, döş agyrylary, iýmit siňdirmezlik we ş.m. ýaly düşnüksiz we garyşyk alamatlaryň artmagy, beýleki keseller ýa-da şikesler aradan aýrylsa, alamat bolup biler" -diýdi.Mundan başga-da, ukyda ýa-da işdä endiklerinde bolup geçen islendik düýpli üýtgeşmeler, esasanam horlanmak ýa-da horlanmak, depressiýany ýa-da aladany görkezip biler we çaganyň goldawyna mätäçdigini görkezýär.
Ene-ata ýa-da terbiýeçi hökmünde çagaňyzyň göreşýänini görmek sizi gynandyryp biler we zerur kömegi bermek üçin nireden başlajagyňyzy bilmersiňiz.Fraý: “Başlamak üçin iň gowy ýerleriň biri öz öýüňizde we çagalaryňyz bilen gatnaşykda."Bularyň hemmesi çagalaryňyz bilen gürleşmekden, duýgularyny tassyklamakdan we başdan geçirýän zatlarynda hakykatdanam olar bilen bile bolmakdan başlanýar" -diýdi.Artrit gaznasynyň habaryna görä, olaryň ýagdaýy we bejergisi barada açyk we dogruçyl (ýaşa laýyk) diskussiýalar çaganyňyzyň özüni goldamagyny duýup biler.
Çagaňyzyň akyl saglygyny goldamak, olary güýmenje we jemgyýetçilik çärelerine gatnaşmaga höweslendirmek diýmekdir.JIA alamatlaryna garamazdan gatnaşmagy dowam etdirip bilmekleri üçin çäreleri üýtgetmegiň ýollaryny tapmaga kömek etmek üçin döredijilikli bolmagy zerur bolup biler.Artrit gaznasy bu çagalarda “öz-özüňe täsir etmegi” ýa-da depressiýa garşy göreşip biljek bir zada üstünlik gazanyp boljakdygyna bolan ynamy ösdürmäge kömek edýändigini aýdýar.Fry: "Çagalar bir zat edende iň gowy keýp alýarlar" -diýdi."Hobbi bilen meşgullanyň ýa-da çagalaryň gar topuny duruzmaga kömek edip biljek buýsanjyny tapyň".
Terapiýa sözi henizem kemsidiji many berýär, ýöne JIA bolan çagalaryň köpüsi psiholog ýaly akyl saglygy hünärmeniniň goşmaça goldawyndan peýdalanyp biler.Fraý, bejergi wagtynda çagaňyzyň JIA bilen göreşini paýlaşyp biljekdigini, goldaw alyp biljekdigini we ömürboýy peýdaly strategiýalary öwrenip biljekdigini aýdýar.Treatmentadyňyzdan çykarmaň, bejergi diňe akyl saglygy meselelerini bejermek üçin däl-de, öňüni alyş çäresi hökmünde köp çagalara kömek edýär.Doktor Braun: "Näsaglarymyzyň köpüsi, hroniki ýagdaýy bolan çagalara kömek etmek üçin tälim alan biri bilen keselleri hakda gürleşmekden peýdalanar" -diýdi.
JIA diagnozy çaganyň dünýäsini tersine öwrüp, özlerini ýalňyz duýup biler, ýöne durmuşda ösmegi we üstünlik gazanmagy üçin psihologiki goldaw bermegiň köp usuly bar.Köplenç çaganyň dostlary ýa-da güýmenjeleri bilen aragatnaşykda bolmagyna ýa-da terapewt bilen aragatnaşyk saklamagyna kömek etmek üçin strategiýany birleşdirmek zerur.Doktor Braun "Psihologiki kynçylyklar bilen kömek soramagyň ejizlik däl-de, güýç bolup biljekdigine düşüniň" -diýdi."Irki gatyşmak has çynlakaý problemalaryň öňüni alyp biler."
Iş wagty: Maý-06-2023